Op 12 juni heeft de Advocaat-Generaal Ćapeta de Grote Kamer van het Hof van Justitie van de Europese Unie (HvJEU) geadviseerd om het hoger beroep van het Syrische gezin tegen Frontex toe te wijzen (WS and others v. Frontex C-679/23). Het gaat om een baanbrekende zaak waarin een Syrisch gezien een vordering tot schadevergoeding heeft ingesteld tegen Frontex voor haar rol in de illegale pushback van het gezin.
Vandaag adviseerde Advocaat-Generaal Ćapeta het HvJEU om het beroep van het Syrische gezin tegen de uitspraak in eerste aanleg gegrond te verklaren. Het Gerecht had de vordering van het gezin in eerste aanleg afgewezen. Als het Hof dit advies opvolgt, moet het Gerecht opnieuw naar de zaak kijken. Het advies maakt daarmee duidelijk dat Frontex wel degelijk een verantwoordelijkheid draagt voor de waarborging van mensenrechten aan de Europese buitengrenzen.
Het advies van de Advocaat-Generaal is niet bindend. Het is een onafhankelijk en onpartijdig advies, bedoeld om het Hof te assisteren in haar oordeelvorming. Het HvJEU kan er dus voor kiezen om dit advies wel of niet op te volgen. Het oordeel van het Hof laat nog enkele maanden op zich wachten.
Zaak met grote Europese betekenis
Het HvJEU heeft de zaak op 4 februari dit jaar in de Grote Kamer behandeld. Door de behandeling door de Grote Kamer heeft het Hof het belang van deze zaak onderschreven. De zaak kan een belangrijk precedent scheppen. Het Hof zal zich uitspreken over de verantwoordelijkheid van Frontex voor het respecteren van mensenrechten vóór, tijdens en na grensoperaties. De uitkomst van de zaak kan ook gevolgen hebben voor de manier waarop Frontex en andere EU-instellingen in de toekomst omgaan met hun monitoring- en rapportagetaken, evenals hun verplichtingen om daadwerkelijk op te treden tegen mensenrechtenschendingen.
De zaak vindt plaats tegen de achtergrond van voortdurende en grootschalige pushbacks langs de Europese buitengrenzen, een praktijk die systematisch wordt ingezet door Europese lidstaten om asielzoekers toegang tot Europa te ontzeggen. Als de "ogen en oren" van de Europese Unie speelt Frontex een cruciale rol in het bewaken van mensenrechten, maar deze zaak stelt de vraag of die verantwoordelijkheid daadwerkelijk wordt genomen.
Achtergrond
Het Syrische gezin werd in oktober 2016, kort na hun aankomst in Griekenland en nog voordat zij asiel konden aanvragen, door middel van een onrechtmatige terugkeeroperatie uitgezet naar Turkije. Deze uitzetting had niet plaats mogen vinden, omdat de autoriteiten geen terugkeerbesluit hadden genomen over het Syrische gezin. Daarmee werd het gezin slachtoffer van een zogenaamde pushback. Hierdoor is hen het recht om asiel aan te vragen ontzegd. Ook heeft Frontex hiermee het fundamentele verbod op non-refoulement geschonden, waarbij het verboden is om asielzoekers of vluchtelingen terug te sturen naar een land waar zij vervolging vrezen of het risico lopen op een onmenselijke behandeling. Tijdens de terugkeeroperatie, onderdeel van een gezamenlijke operatie door Frontex en de Griekse autoriteiten, werd het gezin, inclusief kinderen, van elkaar gescheiden en begeleid door grenswachten. Dat is in strijd met de rechten van het kind.
Dit is de eerste schadeclaim die tegen Frontex is ingesteld bij het HvJEU voor haar/zijn rol bij pushbacks, die illegaal zijn en in strijd met de grondrechten.
De familie wordt vertegenwoordigd door Marieke van Eik, Lisa-Marie Komp en Flip Schüller van Prakken D'Oliveira. Vanwege het grote belang van de zaak ondersteunt Eleanor Sharpston het team pro bono. De zaak wordt ondersteund door VluchtelingenWerk Nederland, Stichting Democratie en Media en BKB.
Eerdere berichten
- Zitting Grote Kamer bij EU Hof van Justitie over Frontex en illegale pushbacks
- Hoger beroep ingesteld bij het HvJEU in de schadezaak tegen EU-agentschap Frontex voor hun rol in illegale pushback
- Frontex niet aansprakelijk want alleen lidstaten dragen verantwoordelijkheid
- Uitspraak in rechtszaak tegen EU-agentschap Frontex over illegale pushbacks
- EU-agentschap Frontex aangeklaagd voor illegale pushbacks
- EU-agentschap Frontex voor illegale pushbacks aangeklaagd