Op vrijdag 3 oktober 2025 heeft de Hoge Raad de Staat (de minister van Buitenlandse Zaken) bevolen om de export van F-35 onderdelen met eindbestemming Israël te beoordelen aan de hand van de dwingende voorschriften van het EU Gemeenschappelijk Standpunt (EUGS) en het Wapenhandelsverdrag.
Het gerechtshof Den Haag had bij arrest van 12 februari 2024 de Staat bevolen om iedere (feitelijke) uitvoer en doorvoer van F-35 onderdelen met eindbestemming Israël te (doen) staken. Naar het oordeel van het gerechtshof bestond er een duidelijk risico dat Israël met de F-35 gevechtsvliegtuigen ernstige schendingen van het oorlogsrecht pleegt in de Gazastrook.
De Staat is tegen dit arrest in cassatie gegaan. De Hoge Raad stelt de Staat deels in het gelijk, maar wijst alsnog een vordering van Oxfam Novib c.s. toe door de minister te bevelen om binnen zes weken een herbeoordeling van de exportvergunning voor F-35 onderdelen (AV009) uit te voeren. De minister moet nu beoordelen of er, in het licht van alle nieuwe informatie, sprake is van één van de dwingende weigeringsgronden uit het EUGS, en als dat zo is dan mag er niet geëxporteerd worden naar Israël.
Deze uitspraak leidt ertoe dat de export van F-35 onderdelen naar Israël, die sinds februari 2024 is gestaakt, nog altijd geen doorgang kan vinden en dat de minister nu zelf op de juiste wijze moet beoordelen of de export gestaakt moet blijven. Deze beoordeling is feitelijk hetzelfde als de beoordeling die door het gerechtshof was gemaakt. Het hof kwam destijds al tot het oordeel dat er een duidelijk risico was op ernstige schendingen van humanitair recht door Israël en dus dat de export met eindbestemming Israël moest stoppen.
Het arrest is verder ook van belang omdat er wordt vastgesteld dat, anders dan de Staat had betoogd, burgers zich tot de civiele rechter kunnen wenden om af te dwingen dat de Staat zich aan zijn eigen verplichtingen uit het Wapenhandelsverdrag en EUGS houdt. Ook wordt bevestigd dat belangenbehartigers als Oxfam Novib c.s. zich kunnen beroepen op de normen die mede beogen burgers te beschermen tegen gewapende conflict.
De organisaties Oxfam Novib, PAX en The Rights Forum worden bijgestaan door advocaten Liesbeth Zegveld en Thomas van der Sommen van Prakken d'Oliveira Human Rights Lawyers, en in cassatie door de cassatieadvocaten Philip Fruytier en Hugo Boom van het kantoor BarentsKrans.